اضطراب جدایی

(نشانه ها، سبب شناسی و درمان)

مقدمه
اضطراب جدایی شایع‌ترین اختلال اضطرابی در کودکان و نوجوانان زیر ١٨ سال می‌باشد. هسته اصلی و زمینه‌ای این اختلال، اضطراب و نگرانی شدیدی است که کودک هنگام جدا شدن از اشخاص مهم زندگی خود، افرادی که کودک شدیدا به آنها دلبستگی دارد که به‌طور عمده شامل مادر و پدر می‌گردد تجربه می‌کند. 

ü    نشانه ها ملاک های تشخیصی( DSM- IV)

اضطراب افراطی و نامتناسب با سطح رشدی در رابطه با جدایی از خانه و یا کسانی که فرد به آنها دلبسته است و همراه با سه نشانه از نشانههای زیر، تشخیص داده می شود:

1- ناراحتی مفرط و پایدار در باره ی احتمال بروز خطر قریب الوقوع از دادن اشخاصی که موضوع دلبستگی هستند.

2- دلواپسی مفرط در مورد از دست دادن یا صدمه¬ی احتمالی به افراد مورد دلبستگی اساسی

3- مقاومت پیگیر یا امتناع از رفتن به مدرسه یا جای دیگر به دلیل ترس از جدایی
4- مقاومت یا ترس پایدار و مفرط از تنها ماندن یا ماندن در منزل بدون افرادی که کودک به آنها دلبسته است.

5-  مقاومت مفرط و پایدار هنگام جدایی از خانه و افرادی که کودک به آنها دلبسته ، پیش بینی می شود.

6- مقاومت پیگیر یا امتناع از خوابیدن بدون حضور افرادی که کودک به آنها دلبسته و مقاومت از خوابیدن در بیرون خانه 

7- کابوس های مکرر مبتنی بر موضوع جدایی

8- شکایت های مکرر از نشانه های جسمانی مانند سر درد ، دل درد، حالت تهوع به هنگام وقوع یا انتظار جدایی از منبع مهم دلبستگی

ü       مدت اختلال حداقل 4 هفته

ü      شروع قبل از 18 سالگی

ü      اختلال موجب ناراحتی قابل توجه بالینی یا تخریب عملکرد در زمینه ی اجتماعی، تحصیلی، شغلی یا سایر زمینه های مهم می گردد.

ü      این اختلال تنها در خلال فرایند اختلال فراگیر تحولی اسکیزوفرنیا یا اختلال سایکوتیک دیگری بروز نمی کند و در بزرگسالان و نوجوانان با ضوابط اختلال وحشتزدگی توأم با وسعت هراسی مطابقت نمی کند.

کودک نگران است که مبادا آسیبی متوجه والد و یا خود او گردد طوری که منجر به جدایی آنها از یکدیگر گردد. او نگران است که والد خود را از دست دهد. می‌ترسد که حادثه‌ای ناگوار و اتفاقی ناخواسته او را از والدش جدا کند، حادثه‌ای مثل تصادف، قتل، گم کردن راه خانه، دزدیدن شدن و ...

چنین کودکی در مقابل هر وقعه‌ای که منجر به جدایی او از عزیزش گردد مقاومت نشان می‌دهد، مثل: تنها خوابیدن، تنها ماندن در منزل، رفتن به مهد کودک و مدرسه و بیرون رفتن از منزل والدین. به‌طور مثال کودک حاضر نیست شب را در اتاق و رختخواب خودش بگذراند. او گاه با فریاد و اعتراض، گاه با خواهش و التماس و چانه زدن، گاه با والدین بخوابد. حتی اگر والدین با هزاران ترفند او را در اتاق خودش بخوابانند، نیمه‌شبان، آهسته به اتاق خواب والدین پناه می‌برد و جالب اینجاست که حاضر است هر ذلت و خواری را به‌تن بخرد اما در اتاق آنها بماند. حتی فضایی نامناسب در اتاق والدین را به تختخواب شیک و جدید خود و تزئیناتی که مادر برای راضی کردن او در اتاق خودش تدارک دیده ترجیح می‌دهد. ممکن است شب‌ها دچار رویا و کابوس‌هایی وحشتناک با تم جدایی گردد یا بدخواب گشته و خواب منقطعی داشته باشد و پس از هربار بیدار شدن حضور والدین را چک کند.

برای کودکانی که اضطراب جدایی دارند رفتن به مدرسه معضل و کشمکشی عذاب‌آور بین کودک و پدر و مادر است، کودک درخواست می‌کند تا در منزل بماند و التماس می‌کند که مدرسه و مهد نرود بماند و التماس می‌کند که مدرسه و مهد نرود و یا با گریه و فریاد، اعتراض خود را در مقابل جدایی نشان می‌دهد و یا دچار علائم جسمی اضطراب مثل سردرد، دل‌درد، سرگیجه، حالت تهوع و استفراغ شده که منجر به نگرانی والدین و در نهایت ماندن کودک در منزل می‌گردد. هرچه سن کودک کوچک‌تر باشد علائم بیشتری را نشان میدهد.

بچه‌های کوچک‌تر معمولا به والد خود می‌چسبند، گریه می‌کنند، التماس می‌کنند، چانه می‌زنند تا از مادر جدا نشوند.

کودکان ٨-٥ ساله بیشتر نگران آن هستند که مبادا واقعه و حادثه‌ای مصیبت‌زا برای والدشان امتناع می‌کنند.

بچه‌های ١٢-٩ ساله هنگام جدا شدن از والد ناراحتی شدیدی را از خود نشان می‌دهند و نوجوانان بیشتر از علائم جسمی مثل درد، سردرد، حالت تهوع و استفراغ شاکی هستند و با این دلایل از رفتن به مدرسه امتناع می‌کنند. هر چند که تمام کودکانی که از رفتن به مدرسه امتناع می‌کنند اضطراب جدایی ندارند و دلایل دیگری مثل: افسردگی، ترس از مدرسه، ترس از همکلاسی‌ها، معلمان، قوانین و مقررات مدرسه و اختلال سلوک و ... می‌توانند علل امتناع کودک از رفتن به مدرسه باشند ولی شایع‌ترین دلیل این مسئله اختلال اضطراب جدایی است

ü       شیوع
٥/٥ - ٢/٥ درصد کودکان و نوجوانان زیر 18 سال به این اختلال دچار می شوند و در دختران بیشتر از پسران گزارش شده است. شروع ممکن است در سال های پیش از مدرسه باشد ولی بیش از همه در سنین 7 تا 8 سالگی دیده می شود

ü     سیر و پیش آگهی

بسته به سن شروع، طول مدت علائم و پیدایش اختلالات اضطرابی و افسردگی سیر اختلال متفاوت است. پیش آگهی کودکانی که ضمن احساس ناراحتی شدید در مدرسه حاضر می شوند عموماً بهتر از آن هایی است که به مدت طولانی از مدرسه غایب می شوند. در يك مطالعه و پيگيري روي كودكان و نوجوانان مبتلاء به اختلالات اضطرابي در يك دوره 3 ساله گزارش شد كه 82 درصد آنان در آخر دوره فاقد ملاك هاي اختلال اضطرابي بودند. از گروه مورد پيگيري، 96 درصد افراد مبتلاء به اختلال اضطرابي ضمن پيگيري بهبود نشان دادند. اكثر كودكان بهبوديافته ضمن سال اول بهبود يافته بودند سن پائين به هنگام شروع و تشخيص در سنين بالاتر دو عامل پيش‌بيني كننده ی بهبود آهسته تر بودند. با این حال یک سوم افراد تحت مطالعه، ضمن دوره ی پيگيري به يك اختلال رواني ديگر مبتلاء شده بودند و 5 درصد آنها به يك اختلال اضطرابي ديگر دچار شده بودند گزارش ها حاكي از همپوشي قابل ملاحضه اختلال اضطراب جدايي و اختلالات افسردگي بودند. در اين موارد پيچيده پيش آگهي نامساعد است. اكثر مطالعات پيگيري مسائل روش شناختي داشته‌اند و بر روي كودكان بستري و مبتلاء به مدرسه هراسي به عمل آمده‌اند تا كودكان مبتلاء به اختلال اضطراب جدايي خالص. در مورد عاقبت موارد خفيف گزارش زيادي نشده است، چه كودكاني كه بطور سرپائي در مان شده‌اند و چه درمان نشده‌اند. با وجود محدوديت مطالعات، گفته مي‌شود كودك مبتلاء به مدرسه هراسي شديد سال ها در برابر رفتن به مدرسه مقاومت مي‌كند.

ü    سبب شناسی

1- عوامل ژنتیک

قابلیت ارثی قابل توجهی در مطالعات مربوط به اختلالات اضطرابی نشان داده شده است. اختلال هراس تقریباً در یک چهارم وابستگان نزدیک این افراد دیده می شود که این رقم در گروه گواه نزدیک به 2 درصد است. مطالعات خانوادگی نشان داده اند که فرزندان بیولوژیک والدین مبتلا به اختلال اضطراب، به ویژه اختلال هراس و گذر هراسی، بیشتر در معرض ابتلا به اضطراب جدایی در کودکی هستند. اضطراب جدایی را یکی از ویژگی های اختلال افسردگی می دانند.

2- عوامل زیستی

درمورد رابطه¬ی بین صفات- مزاجی گزارش مزاجی به شرمگین بودن غیر ارادی و کناره گیری در موقعیت های ناآشنا به نظر می رسد یک الگوی واکنشی پردوام است و بچه های کوچک واجد این تعامل در خطر بالاتری از ابتلا هستند. برای مهارشدگی رفتاری (شرمگینی بسیار شدید) همبسته های نوروفیزیولوژیکی وجود دارد. معلوم شده است این گونه کودکان در حالت استراحت تعداد ضربان قلب بیشتری دارند و تحت تأثیر تکالیفی نیازمند تمرکز شناختی ضربان قلب آن ها تسریع می شود.

3- عوامل روانی اجتماعی

ممکن است چنین بچه هایی در خانواده های درهم تنیده و مراقبت کننده ی افراطی دیده شوند. استرس های بیرونی زندگی معمولاً با پیدایش این اختلال هم زمان است. مرگ یکی از وابستگان، بیماری کودک، تغییر در محیط کودک (انتقال به مدرسه یا محل زندگی تازه) غالباً در سابقه ی چنین کودکانی وجود دارد.

4- عوامل رفتاری

کودک می تواند از طریق مشاهده ی نحوه ی واکنش والدین در برابر موقعیت های اضطراب آور مضطرب شود و اجتناب را از والدین یاد بگیرد. کودکان مبتلا اکثراً

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: